“Herkes lider olmak ister mi?” sorusunun yanıtını kesin olarak vermek mümkün değil; ama ailelerin çocuklarının lider olmasını istedikleri gerçeği yadsınamaz. Bir başka gerçek ise, eğitim sistemi içinde çocuk ve gençler değerlendirilirken lider özellikleri olanlar ve olmayanlar şeklinde ayrım yapılıyor olduğu ve lider özelliği olmanın olumlu bir özellik olarak sınıflandırıldığı gerçeğidir. Liderlik; güç, başarı, önem, saygı gibi birçok özellikle birlikte düşünüldüğü için değeri önemsenmektedir. Bunlar yanlış değildir. Ama diğer yandan liderlik, aynı zamanda büyük bir sorumluluk getirir. Herkes lider olmak ister mi, sorusunun yanıtını vermeden önce yapılması gereken şeylerden birincisi; liderliğin bir sorumluluk olduğu gerçeğini vurgulamak olmalıdır. İkinci yapılması gereken şey ise liderlik tanımının doğru yapılmasıdır. Çünkü yine çoğu kez lider denildiği zaman, kişileri ya da kitleleri yöneten kişi akla gelir. Oysa gerçek lider sadece yöneten kişi değil, sürecin içinde yer alarak insanları harekete geçirebilen kişi olmalıdır. Liderler de işe yönelik liderler ve iş görene yönelik liderler olarak ayrıştırılmaktadır. En iyi lider ise, davranış biçimini koşullara, gruba ve kişisel özelliklerine uydurabilen liderdir. İletişimde önemli olan şey, konuşmaktan önce dinleyebilmektir. Dinlemeyi becerebilen lider, karşısındakini tanımayı ve anlamayı başarabilir. Dinlemekten sonraki adım, isteklerinizi ve beklentilerinizi doğru ifade edebilmektir. Eğer karşınızdakini dinlediyseniz, ona nasıl aktaracağınızı ve ne aktarmanız gerektiğini biliyorsunuz demektir. Bu bilgiyi düzgün cümlelerle beklentilerinizi aktarmak için kullanırsanız iletişim sağlıklı olacaktır. İletişimin sağlıklı olduğunu test etmenin en kesin yolu alınan sonuçtur. Çünkü doğru iletişim, doğru eyleme dönüşecek ve beklenen sonucu yaratacaktır. İletişimde verilen mesajın doğruluğu ve anlaşılıp anlaşılmadığı gelen geri bildirimle anlaşılır. Olumsuz geri bildirimde ilk düşünülmesi gereken, karşı tarafın mesajı anlayamadığı değil, liderin mesajı doğru ve uygun verip veremediği olmalıdır.
LİDER OLMAK İÇİN LİDERLİK YAPABİLECEĞİNİZ KİŞİLER OLMALI
Lider olmak için sadece kişisel özellikleriniz yetmez. Liderlik yapacağınız, size inanan kişiler olması gerekir. Bunun sağlanabilmesi insanların, lideri tanıması, anlaması, yapabileceklerini bilmesi ve güvenmesi ile olur. Lider çevresindekilerle iletişim kurarak, kendini ve fikirlerini insanlara anlatarak kendini tanıtabilir ve kabul ettirebilir. Aynı zamanda liderin, çevresinde olan kişilerin özelliklerini ve yapılanları bilmesi onu klasik yöneticiden ayırır. Liderin bunu başarabilmesi için onlarla iletişimde olması, onları desteklemesi, onlara fırsat vermesi gerekir. Bir lideri iyi lider yapan özelliklerin biri; yakınlarında onlara inanan, çoşkulu, ilerleyebilecek kişiler olmasıdır. Birçok lider olmak isteyen kişi, bu özellikleri taşıyan kişilerle iletişim kurmaktan çekinir, uzak durur, böylece kendini koruduğunu düşünür. Oysa iletişim kurması ve onları desteklemesi, yöneticiyi güvenilen, saygı duyulan bir lider yapar. İletişim tek taraflı kurulamaz. Bu nedenle lider birlikte çalıştığı kişilere sadece görüşlerini ve isteklerini sunan değil, ayrıca duygularını ve isteklerini de paylaşan ve onları da dinleyen kişidir.
Lider olmak isteyen kişinin bu ilişkileri kurabilmesi ve sağlıklı iletişimi kurabilmeleri için bazı kurallara dikkat etmesi gerekir. Özellikle hataların belirtilmesi ve eleştirilmesi sırasında kullanılacak dil önemlidir. Hataları belirtirken, düzeltilebileceğini de vurgulamak insanları cesaretlendirir. Hataları direkt belirtmek yerine dolaylı anlatmak, kendi hatalarından bahsetmek lideri güçlendirir. Ayrıca yapılanların takip edilmesi ve takdir edilmesi, kişilerin önerileri dikkate almasına ve istenilenleri mutlu olarak yerine getirmesine yol açar. Bildiklerinizi direkt emirler şeklinde aktarmak yerine, diğerlerinin bilgilerini dinlemek takım çalışması ve iletişim için önemlidir. Empati yapabilmek lider için önemli bir özelliktir. Kendinizi karşınızdakinin yerine koyabilmek, onun duygu ve düşüncelerini onun gibi hissedebilmek lidere üstünlük kazandırır. Çünkü empati yapabilme yeteneği ilişkiyi sağlar. İlişki karşınızdakinin duygularını, ilgilerini, düşüncelerini anlayıp doğru tepki vermenizi sağlar.
Liderin kabul görebilmesi için kendi gibi davranması ve kendine güven duyması gerekir. Olumlu bir izlenim, kendine güven, doğal bir koruma yaratacak ve başkalarının liderden ilham almasını sağlayacaktır. Bir liderin işteki rolü de, kişiliğinin doğal bir uzantısı olmalıdır. Eğer işteki rolü kişiliğini yansıtmıyorsa, ya lider değildir ve ona sunulan bir rolü oynamaya çalışıyordur ya da kendisine ters düşen bir sistem için çalışıyordur. Gerçek liderler, kendi kişiliklerine ve temel kurallarına karşı şeyler yapmazlar. İletişimlerini ve eylemlerini kendi kişilik özelliklerini koruyarak gerçekleştirirler. Bunu yapmıyor ve iletişimleri, eylemleri kişiliklerini yansıtmayan, öğretiler üzerine kurgulanmış ise sorun olduğunda oyun biter ve kriz çıkar.
Lider, şirketin alt ve üst kademelerini iyi tanımak zorundadır. İyi tanımak, araştırmak ve iletişimi sağlıklı yapmaktan geçer. Bunu becerebildiğinde insanlarla çalışması ve doğru politikaları oluşturması kolaylaşır. Çünkü sadece yönetici değil, lider olabilmenin önemli şartlarından biri organizasyon yapabilmektir. Organizasyon yapabilmek için oyunun içindeki herkes kadar, oyunun yani şirketin dışındaki gerekli yerlerle de iletişim kurabilmeyi gerektirir. Tüm bunlarının yanı sıra görsel ve yazılı iletişim materyallerini takip etmek, iyi değerlendirebilmek ve gerekli olanları seçmek liderin iletişimi doğru kullanma ve organizasyon yeteneğini gösterir.
Bir liderin verdiği sözden daha önemli bir şey yoktur; o yüzden verdiği sözleri yerine getirmesi çok önemlidir. Durumları çok iyi değerlendirmesi ve pozisyonunu netleştirmesi gerekir. Güvenilmez bir lidere kimse saygı duymaz ve onun için risk almaz. Bu, fikrini hiçbir zaman değiştiremeyeceği anlamına gelmez. Yalnızca bu değişimi çok iyi değerlendirmeli ve yakınındakileri bundan haberdar etmelidir ki şaşırmasınlar ve kararını anlasınlar. Lider, kendi değerlerine önem veren ve düşüncelerinin doğruluğundan şüphe etmeyen kişidir.
Şimdi soruyu bir kez daha sorabiliriz: Herkes lider olmak ister mi? Siz lider olmak istiyor musunuz? Ya da belki doğru soru şudur: Siz lider olabilir misiniz?
