Konuşmak gelişimin çok önemli bir parçasıdır. Yaşam boyu konuşma ilgi görür. İlk kelimenin ne zaman söyleneceği ve ne olacağı ile başlayan ilgi, erişkin dönemde konuşmanın şekli ve içeriğine döner.
Bebekler bir sorun yoksa doğarken konuşma ve dil yeteneği ile doğarlar. Kendisi dili kullanamasa da bebeklerin dil öğrenimi doğumla başlar. Sesleri duyarlar. İsteklerini çeşitli sesler çıkararak bildirirler. Altıncı aydan sonra ba-ba-ba gibi hecelemeler olur. Bebeklerin doğuştan getirdikleri bu yeteneklerini kullanmalarını ve geliştirmelerini etkileyen çeşitli faktörler vardır. Bunlar biyolojik, gelişimsel ve psikososyal olarak ayrıştırılabilir. Duyma sorunu, görme sorunu ve yarık damak-dudak benzeri sorunları olan çocukların konuşmalarında da sorun çıkar. Ayrıca zihinsel gerilik, serebral palsi, otizm, yaygın gelişimsel bozukluk gibi durumlar dil gelişiminde sorunlara neden olur.
Dil gelişimini etkileyen en önemli faktörlerin başında sosyal çevre gelir. Bebekler doğumdan başlayarak çevrelerinin onlarla kurduğu sözel iletişim sayesinde ana dillerini öğrenirler. Bu nedenle doğduğu andan itibaren bebekle konuşmak çok önemlidir. Bu nedenle kendisiyle az konuşulan, bakım sağlayan kişinin, annenin az sözel iletişim kurduğu çocuklarda dil gelişimi gecikmektedir. Bunun nedeni sadece uyaran azlığıdır. Bakım verenlerin az konuştuğu, bebekle sözel ilişkinin az olduğu durumlara televizyon eklenebilir. Kendileri konuşmasa da televizyonun çocuğun dil gelişimini sağlayacağını düşünen aileler sorun yaşamaktadır.
Ev içinde ve çevresinde kurduğu sözel iletişim, çocuğun konuşma gelişiminin yanı sıra sağlıklı dil öğrenimi için de önemlidir. Birçok erişkin, çocuklarla konuşurken ‘bebeksi’ konuşmaya çalışır. Oysa bebeğin öğrenmesi gereken, normal konuşma dilidir. Bu nedenle çocuklarla konuşurken kelimeleri düzgün söylemek önemlidir. Çünkü bu konuşmalar bebeğin dil gelişimini belirlemektedir. Yine çocukla sözel iletişimin kısıtlı kelimelerle ve erişkine söylendiği biçimden farklı kurulması, dil gelişimini olumsuz etkilemektedir. Oyun oynamak ve oyun oynarken çocukla konuşmak, dikkatini yöneltmesi için yönergeler vermek dil gelişimine katkıda bulunur. Okul öncesi eğitim, kreş ortamında yaşıtlarıyla olmak dil gelişimini olumlu etkiler. Dil gelişiminin iyi olması, okul döneminde çocuğun başarısını arttıran olumlu etkenlerden biridir.
Dil Gelişimi
8-18 Ay arasında ilk kelimelerini söylemesi beklenir.
0-6 ay: Seslere bakar, mırıldanır, anlaşılmaz sesler çıkarır. Eğer sese tepki vermiyorsa, değişik sesler çıkaramıyorsa incelemek gerekir.
6-12 ay: Ba-ba, de-de, an-ne gibi heceleri çıkarabilir. Eğer sizin konuşmalarınıza tepki vermiyor ve isteklerini belirtmek için ses çıkarmıyorsa sorun olabilir.
12-18 ay: 5-20 arası kelimesi olmalıdır. İki kelimelik basit cümle kurabilir. Daha az kelimesi varsa, işaretle anlatmakta ısrarlıysa, kelimeleri kullanırken kullanmaktan vazgeçtiyse sorun olabilir.
18-24 ay: En az 50 kelimesi olmalı, 2 ve daha fazla kelimeli cümle kurabilmeli. Daha az kelimesi varsa, en az iki kelimeli cümle yapmıyorsa, yönerge almıyorsa dikkat etmelidir.
24-36 ay: 4-5 kelimeli cümle kurabilir. Neden, ne gibi sorular sorabilir. Masalları takip edebilir. İki-üç kelimeli yönergeleri anlayabilir. Bunları yapamıyor, soru soramıyor, söyleneni anlamıyorsa sorun olabilir.
